चारैदिशातिर घुमिरहेको कसैको नजर अचानक भुईमा परेकी ती युवतीको अनुहारमा पर्छ । प्रकाश निकाल्ने ती दुई डरलाग्दो आँखाहरु अनि चारैतिर कालो अन्धकारबाहेक अरु केही देखिदैन्थ्यो । पाईला ढुङ्गामा ठेस लागेर नराम्ररी घायल भएको थियो र खुट्टाका औलाहरु रगतले रातै रङ्गिएको थियो । केही समयसम्म राम्ररी नियालेपछि उनले त्यो दरलाग्दो प्रकाशिन आँखाको रहस्य थाहा पाउछिन । आफु लडेडो भुइँको ठिक सामुन्ने एउटा बिशाल रुख हुन्छ जसको प्वालमा घर बनाई बसेको एउटा लाटोकोसेरो उनलाई एकटकले हेरिरहेको हुन्छ । लामोसमयदेखीको अविरल बर्षाकोे चापमा परेको त्यो लाटोकोसेरो पुर्नरुपले भिजेको हुन्छ र त्यो रातको ताण्डवले उ पनि नराम्ररी भयभित भएको हुन्छ । लाटोकोसेरो र युवतीको नजर एकआपसमा जुधिन्छ । युवतीको ती आखालाई देख्दै त्यो लाटोकोसेरो अझ तर्सिन्छ र त्याहाबाट उडेर अन्तै जान्छ । सायद उसले त्यो युवतीसङ्ग घटने घटनाको चाल पाई सकेको थियो । अचानक युवतीले ती नौजवानहरुले बोकेका लालटिनको प्रकाश आफुतिर आउदै गरेको देख्छिन अनि हत्तपत्त उभिएर भाग्न तैयार हुन्छिन ।तर चाहेअनुरुपको गतिमा भने उनी भाग्न सक्दिन्न । जंगली काडाहरुमा परेर शरीरमा लगाएको
संदेश
झोला महात्म्य
“शिल्पी, अबको २० मिनेटमा !” “हस् !” म बतासिएँ पुरानो बानेश्वरतिर । बस, टेम्पो— दुईथरी गाडी चढेर निर्धारित समयभन्दा ६ मिनेट ढिलो पुगें । ‘ययाति’को नियमित शो शुरु हुँदै थियो । नाटकको ठूलो पोस्टरअघि उभिएको थियो पात्र ‘अ’, जसले मलाई फोन गरेको थियो । “बाटो ब्रो ! खै झोला ?” ‘अ’को प्रश्न आइहाल्यो । हतारमा छुट्यो । कि बिर्सिएँ मैले ? के उसले मलाई झोला नभिरेको बेला देखेकै छैन ? झोला मेरो बानी हो र ? के झोला नहुँदा म फरक देखिएको थिएँ र ? झोलावाला प्रश्नले रन्थनिएपछि यति लेखियो । हुन त झोलाको उत्पत्ति कहाँ, कसरी र कुन समयमा भयो भन्ने यथेष्ट अध्ययन र प्रमाण नभेटिए पनि एक अज्ञात स्रोतको खबरलाई मान्ने हो भने झोलाको प्रयोग पहिलोपटक पृथ्वीलोकमा भन्दा स्वर्गलोकमा भएको हो । नारदमुनी खबरी थिए । कुरौटे स्वभावका नारदमुनीले एक ठाउँका कुरा अर्को ठाउँमा प्रवाह गर्थे । पछि समयक्रममा सुनाइने र बोलिने कुरामा विश्वसनीयता घट्दै गएपछि नारदमुनीले लिखित सन्देश पठाउन थाले । तसर्थ ती सारा लिखित सन्देश कसरी प्रवाह गर्ने भनी सल्लाह लिन विश्वकर्मा बाबाकहाँ पुगे । बाबाले धातु, रत्न, पल्ला र मंगलजडित एउ
एक लज्जित पुरुषको बकपत्र
पुरूषवादी व्यवस्था रहेसम्म प्रत्येक नारीले पाएको एकएक यातनाको हिसाब पुरूषले दिनैपर्छ । पुरुष भएकै कारण लज्जित छु म । लज्जित हुनका लागि मसँग जति कारणहरू छन्, त्यति त लज्जित नहुनका लागि स्पष्टीकरणका बुँदा पनि छैनन् । पुरुष भएर जन्मेकैले लज्जित हुनु नपर्ने हो । तर नारी भएर जन्मेकैले पाइला–पाइलामा बलात्कार र हत्याको सिकार हुनुपर्ने कारण के छ ? बलात्कृत भई मारिएकी किशोरीको अनुहारले चिच्याइ–चिच्याइ भनिरहेछ– आजको मितिमा लज्जित महसुस गर्न पुरुष हुनु नै काफी छ । त्यसैले एक लज्जित पुरुष एक्काइसौं शताब्दीमा टेकेर यो बकपत्र लेखिरहेको छ । पुरुष हुँदैमा अपराधी हुन पर्दैन, बलात्कारी दरिन पर्दैन । कुनै बलात्कारी पुरुष हुनुको दोष सबै पुरुषले बोक्नुपर्छ भन्ने पनि होइन । तर पुरुषवादी व्यवस्था रहेसम्म प्रत्येक नारीले पाएको एकएक यातनाको हिसाब पुरुषले दिनैपर्छ । घरदेखि चोकबजार, चिसापसलदेखि पार्टी कार्यालय, संसद्देखि न्यायालयसम्म जताततै नारीले भोग्ने दलन बेहिसाब छ । नारी हुनुकै कारण दिनहुँ नारीको भागमा परेको भेदभाव, छुवाछूत, निषेध, बलात्कार र हत्याका निम्ति पुरुष लज्जित हुनैपर्छ । पुरुष भएकै कारण तम
यस्तो छ नेपालको नामाकरणदेखि २०७२ सम्मको इतिहास
एसियाका ठूला देशहरु चीन र भारतको बीचमा हिमालको काखमा रहेको देश हो नेपाल । यहाँको भूगोल, हावापानी, संस्कृति, चालचलन अन्य राष्ट्रको भन्दा फरक रहेको छ । यससँगै नेपालको इतिहास पनि फरक छ । नेपाल दक्षिणतिर रहेका देशहरु अन्य देशको अधिनमा रहँदा पनि स्वतन्त्र रहँदै आएको छ । नामाकरणः नेपाल शब्द कहाँबाट र कसरी आयो भन्नेमा एकिन तथ्यांक छैन । तर, पनि नेपाल हिमालयको काखमा भएका कारण नेपाल नामको उत्पत्ति ‘निपालयबाट भएको विश्वास गरिन्छ । साथै नेपाल शब्द तिब्बती भाषा ‘नियमपालबाट आएको भन्ने पनि गरिन्छ । जसको अर्थ पवित्र भूमि भन्ने हुन्छ । त्यसैगरी नेपालमा उल्लेख्य मात्रामा ऊनको उत्पादन हुने र ऊन राख्नलाई तिरपालको प्रयोग गरिन्थ्यो । त्यसैले ऊनको अर्थ ने र तिरपालको अर्थ पालबाट नेपाल बनेको पनि भन्ने गरिनछ । नेपालको प्राचिन इतिहास किराँत कालः काठमाण्डु उपत्यकामा उत्खननका क्रममा भेटिएका नियोलिथिक उपकरणहरुबाट नेपालमा ९ हजार वर्ष पहिलेदेखि मानिसहरु बस्ने गरेको अनुमान लगाइन्छ । त्यसैअनुसार किराँत जातिका मानिसहरु करिब २५ सय वार्षअघि देखि यहाँ बसोसा गरेको अनुमान लगाइन्छ । किराँती पहाडि र जंगलीको एक जनजाती